Barbórka

Data	04.12.2023

Barbórka, czyli Dzień Górnika to tradycyjne święto górnicze, obchodzone w Polsce 4 grudnia, w dniu św. Barbary z Nikomedii, patronki dobrej śmierci i trudnej pracy. Poza górnikami Barbórkę obchodzą także geolodzy i inne osoby wykonujące zawody związane z poszukiwaniem paliw kopalnych. Tego dnia Barbary obchodzą imieniny.

W tradycji górniczej Barbórka rozpoczyna się poranną uroczystą mszą w kościele lub w cechowni, przy figurze św. Barbary. Następnie orkiestra górnicza maszeruje grając m.in. swój hymn w osiedlach zamieszkanych przez górników i ich rodziny (np. familok) oraz pod domami dyrekcji. Odbywają się uroczyste akademie oraz spotkania. Z okazji tego dnia organizowane są również koncerty, występy artystyczne, zabawy oraz bale, w których uczestniczą całe rodziny górnicze.

Dlaczego św. Barbara została ukochaną patronką górniczej braci?  Kim był Skarbek i skąd się wywodzi tradycja deputatu?

Według legendy Barbara – nieprzeciętnej urody dziewczyna, żyjąca na przełomie III i IV wieku, została ścięta mieczem za przejście na chrześcijaństwo. Egzekucji dokonał jej ojciec Dioskur, którego chwilę po tym zabił piorun. Dlatego właśnie święta Barbara jest patronką ludzi „narażonych na wybuchy”: artylerzystów, górników, pracowników prochowni. Barbórka, to tradycyjne święto górnicze, obchodzone w dniu patronki górników, św. Barbary, czyli 4 grudnia.  Raz do roku na górnicze biesiady zjeżdżali możnowładcy. Z tej okazji kopacze otrzymywali porcje jadła i napitku. Tradycja przetrwała w formie wydawania obiadów z kuchni przy żupach. W roku 1920 urzędowo ustanowiono deputat barbórkowy: ćwiartkę wódki, 20 dkg kiełbasy i dwie bułki.

Z tradycji górnicą związana jest też postać Skarbka. Skarbek (albo Skarbnik) to duch kopalnianych podziemi, znany wśród ludu śląskiego i krakowskiego. Ten siwobrody starzec jest przedstawiany zarówno jako dobry opiekun pracujących pod ziemią, jak też jako groźny i mściwy władca dusz górników, którzy zginęli w kopalni. Według legend do Skarbka należą wszelkie skarby i kruszce znajdujące się w podziemiach.