Wielkanoc

Data	27.03.2016

Wielkanoc kojarzy się z kolorowymi pisankami, śmigusem-dyngusem, zajączkiem w świeżej trawie, a przede wszystkim z bogactwem stołu na wielkanocne śniadanie.

To jedyne takie śniadanie w całym roku, podczas którego nie może nikogo i niczego zabraknąć. Wśród potraw królują ciasta: wielkanocne baby, mazurki, serniki.

Wielkanocne baby  goszczą w polskich kuchniach od kilkuset lat, ale nazwę tę nadał dopiero król Stanisław Leszczyński w XVIII, któremu podobno ich kształt skojarzył się z turbanem Ali Baby. Prace nad nimi trwały nawet cały tydzień; najpierw szykowano i mielono bakalie, tłuczono wanilię oraz zbierano jajka. Niektóre przepisy wymagały dwóch kop czyli 120 jajek! Następnie gospodynie zamykały się w kuchni – i to zamykały się dosłownie, dbając nawet o uszczelnienie okien. Wielkanocne baby miały być olbrzymie; niektóre rosły na pół metra. Dlatego po upieczeniu wypieki ostrożnie przenoszono na poduszki, jak przystało na królową stołu. Wierzono, że udana baba to szczęście i powodzenie przez cały rok, spalona oznaczała wojnę, niewyrośnięta – choroby, a zakalec – nawet śmierć.

Polską specjalnością na stole wielkanocnym są mazurki, wywodzące się czasów, kiedy Rzeczypospolita Obojga Narodów graniczyła z Imperium Osmańskim. Podstawę tych słodyczy stanowiły daktyle, figi, suszone owoce przywożone ze Wschodu oraz różnego rodzaju orzechy, uprawiane w Polsce w dużych ilościach. A ponieważ na wiosnę brakuje świeżych owoców, gospodynie z Mazowsza wykorzystywały to, co miały do dyspozycji i stworzyły mazurka (mieszkańców Mazowsza nazywano dawniej Mazurami). Mazurek to  kruche ciasto z mąki orzechowej lub migdałowej i masła z dodatkiem żółtka, wypiekane w formie cienkich, prostokątnych arkuszy. Z wierzchu pokryte jest słodkimi masami: czekoladową, figową, daktylową lub mieszaniną rodzynek, fig, moreli i innych owoców zatopionych w gorzkiej czekoladzie. Dawniej przyrządzano je w Wielki Czwartek i w olbrzymiej ilości, ponieważ miały wystarczyć i zachować świeżość aż do Zielonych Świątek.

Chyba nie ma wielkanocnego śniadania, podczas którego nie pojawiłoby się choć jedno serowe ciasto. Szczególnym rodzajem sernika jest pascha (już sama nazwa wskazuje, że jest to ciasto świąteczne, ponieważ Niedziela Wielkanocna to Pascha). Deser ten ma korzenie w kuchni rosyjskiej i ukraińskiej, przyrządza się go w formie stożka, który ma symbolizować grób Chrystusa. Główne składniki paschy to twaróg, masło, żółtka i cukier oraz bakalie. Może być przygotowywany na zimno lub gorąco.

Życząc wspaniałych Świąt, pełnych radości Wielkanocnej, niezapomnianych doznań kulinarnych w gronie rodziny i przyjaciół, wznosimy toast wielkanocny z XIX wieku:

Niechaj każdy będzie syty,
Zdrów i wesół – i nie słaby
Miejmy wygląd znakomity,
Jak te placki oraz baby.