Ukraińskie tradycje wielkanocne

My już zakończyliśmy świętowanie Wielkanocy, ale nasi przyjaciele z Ukrainy wciąż przygotowują się do tego ważnego wydarzenia. Ponieważ wielu obywateli Ukrainy żyje teraz wśród nas, warto poznać Ich tradycje wielkanocne, a jeśli są klientami Waszych cukierni i piekarni, to również zaskoczyć, podając typowo ukraińskie specjały.

Wielkanoc na Ukrainie obchodzona jest w tym roku 24 kwietnia, chcielibyśmy aby wszyscy Ukraińcy mogli świętować w gronie najbliższych osób, we własnych domach w sposób taki, jak dotychczas. Niestety sytuacja zmusiła wiele ukraińskich rodzin do opuszczenia domów i szukania schronienia w innych krajach. Biorąc pod uwagę jak trudny jest to dla Nich czas, warto bliżej poznać ukraińskie zwyczaje wielkanocne, by w jakimś stopniu poczuli się jak u siebie i mogli odczuwać radość z tych Świąt. A zatem do sedna.

Niedziela Wierzby

Większość zwyczajów jest tożsama z tradycjami polskimi, ale są pewne różnice. Święta wielkanocne poprzedzone są dłuższym niż w Polsce okresem postu, który trwa 49 dni. W tym czasie nie należy jeść mięsa, ryb ani produktów pochodzenia zwierzęcego jak jajka czy mleko. Tydzień przed Wielkanocą obchodzona jest Niedziela Wierzby lub Niedziela Kwiatowa (Verbna Nedilia, Kvitna Nedilia), nazewnictwo różni się w zależności od regionu Ukrainy. W tym dniu wierni przynoszą do kościołów gałązki wierzbowe, którymi później smagają najbliższych, mówiąc To nie ja, to wierzba, za tydzień Wielkanoc! Smaganie gałązkami wierzbowymi, ma przynieść smaganemu dobre zdrowie i dostatek.

W Ukrainie tydzień przed Wielkanocą przynosi się do świątyń gałązki wierzbowe, a dzień ten nazywany jest Niedzielą Wierzby lub Niedzielą Kwiatową.

Zdobienie jajek

Podobnie jak w Polsce przed Wielkanocą zdobi się jajka. Robi się to na kilka sposobów – pysanky to jajka z malowanymi wzorami i obrazkami (różnymi w zależności od regionu), krashanky malowane są na jeden kolor, krapanky mają kropkowane wzory a drapianky ozdabiane są drapanymi wzorkami. Najbardziej znane w Ukrainie są huculskie pysanky. Na Placu Sofijskim w Kijowie i przy Placu Muzealnym we Lwowie odbywają się festiwale pisanek, podczas którego wystawiane są olbrzymie pisanki stworzone przez lokalnych artystów. We Lwowie odbywa się ponadto targ wielkanocny, na którym znajdziemy kramy i stoiska z rękodziełem i wyrobami folkowymi , jedzeniem, przekąskami i ukraińskimi alkoholami. Jest to również okazja do zakupu pięknych i ręcznie robionych pamiątek oraz zabawek.

Huculska pisanka ze zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu.

Czysty Czwartek

Ostatni czwartek przed Wielkanocą nazywany jest Czystym Czwartkiem. Tego dnia, po przebudzeniu, każdy członek rodziny przemywa twarz wodą, w której na noc został zanurzony srebrny przedmiot. Ma to zmyć trwogę i wszelkie negatywne emocje. Tego dnia rodziny gruntownie sprzątają swoje domy i podwórka, przygotowując się do uroczystego świętowania. Również w Czysty Czwartek gospodynie pieką paskę , czyli słodkie pieczywo drożdżowe w kształcie baby z charakterystycznym warkoczem. Pieczoną paskę jada w Wielkanoc się z masłem, mięsem i chrzanem. Istnieje również drugi rodzaj paski, przygotowywany bez pieczenia. Do jej wykonania wykorzystuje się ser, sól, cukier i przyprawy a w niektórych regionach dodaje się również jajka, rodzynki, orzechy i śmietanę.

Pieczona paska podawana jest z z masłem, mięsem i chrzanem. Jest ona również częścią wielkanocnej święconki.

Receptura na pieczoną paskę ukraińską

Składniki:

250 g masła
12 żółtek
5 białek
30 g cukru pudru
30 g drożdży
0,25 l mleka
0,5 kg mąki

Wykonanie:

Masło ubić, aż pojawią się bąbelki, dodawać po kolei 12 żółtek, cukier puder, szczyptę soli, drożdże zmieszane z mlekiem i mąkę. Ciasto mieszamy łyżką, aż zacznie się od niej odklejać. Na koniec dodać ubite białko, wymieszać do połączenia się składników i włożyć do formy do pieczenia – do połowy. Po wyrośnięciu ciasta można zacząć pieczenie. Piec 70-80 minut w temp. 160 st. C. Taka ilość składników wystarczy na jedną dużą paskę lub dwie małe.

Haivky

Jedną z tradycji typowo ukraińskich są również haivky – obrzędowe wiosenne pieśni ludowe śpiewane przez dziewczęta w trakcie rytualnych tańców i zabaw. Haivky śpiewa się podczas Wielkanocy na wiejskich ulicach, łąkach i cmentarzach. Celem obrzędu jest zapewnienie obfitych zbiorów i szczęśliwego życia.

Co jada się podczas świąt w Ukrainie?

Wielkanocna święconka w Ukrainie wygląda podobnie jak w Polsce – znajdują się w niej jajka, wędlina, chrzan, sól, a także masło, ser i paska. Na świątecznym stole goszczą z kolei wysokie babki drożdżowe czyli kulicza, kulebiaki z nadzieniem z grzybów i kapusty, barszcz ukraiński i pierogi. Nie może również zabraknąć wędzonego mięsa, wędlin i kiełbasy. Słodkim wypiekiem jest serowa paska (pascha) i sękacz. Jeśli chcecie zaskoczyć swoich ukraińskich klientów, warto mieć w witrynie te specjały.

Wielkanoc w Ukrainie obchodzona jest dwa razy ponieważ spotykają żyją tam Chrześcijanie dwóch obrządków – rzymskokatolickiego posługującego się kalendarzem juliańskim i grekokatolickiego posługującego się kalendarzem gregoriańskim. W tym roku również na całym obszarze Polski mamy okazję do podwójnego świętowania Wielkanocy (dotychczas podwójne święta obchodzone były na wschodzie Polski – na Podlasiu i na terenach zamieszanych przez Łemków), co pozwala nam na bliższe poznanie tradycji naszych sąsiadów i wzbogaca również kulturę naszego kraju.